نقش تصمیم‌گیریِ یک مدیر – علیرضا محمودی فرد

بر اساس گزارش فرا اقتصاد بین الملل، مدیران در هر سازمانی یک‌سری وظایف دارند و یک‌سری نقش‌ها؛ مهم‌ترین نقش مدیرهای سازمان‌ها، تصمیم‌گیری است که تاثیر مستقیمی بر روند پیشرفت یا پسرفت سازمان، موفقیت یا شکست سازمان و دست‌یابی یا عدم دست‌یابی به اهداف سازمان دارند.

مقدمه

تصمیم‌گیری، مهم‌ترین و حیاتی‌ترین نقش مدیران در هر سازمانی است. این فرآیند به انتخاب بهترین گزینه‌ی ممکن از میان چندین گزینه بر اساس شاخص‌های درست و منطقی، برای رسیدن به اهداف سازمان تعلق دارد. با توجه به پیچیدگی‌ها و چالش‌های محیط کسب و کار، تصمیم‌گیری به همان اندازه که می‌تواند به موفقیت یک سازمان کمک کند، می‌تواند موجب شکست آن نیز شود (Mintzberg, 1973).

۱. مفهوم تصمیم‌گیری

تصمیم‌گیری به‌معنای انتخاب یک گزینه از میان چندین گزینه محتمل است که برای دست‌یابی به یک هدف خاص انجام می‌شود (Simon, 1987)؛ فرآیند تصمیم‌گیری شامل مراحل زیر است:

شناسایی مشکل یا فرصت: مدیران باید بتوانند مشکلات موجود یا فرصت‌ها را شناسایی کنند.

جمع‌آوری اطلاعات: برای اتخاذ یک تصمیم صحیح، اطلاعات لازم باید جمع‌آوری شود.

تجزیه و تحلیل گزینه‌ها: بررسی و تحلیل گزینه‌های موجود و ارزیابی مزایا و معایب هر یک.

انتخاب گزینه‌ای: انتخاب بهترین گزینه بر اساس تجزیه و تحلیل‌ها.

اجرا و پیگیری: پس از انتخاب، مدیران باید تصمیم خود را اجرا کرده و نتایج آن را مورد پیگیری قرار دهند.

ارزیابی نتایج: اگر نتایج مثبت نباشد، باید شرایط تغییر کند و تصمیمات جدیدی اتخاذ شود (Robinson & Judge, 2019).

۲. انواع تصمیمات

مدیران با انواع مختلفی از تصمیمات مواجه هستند که شامل موارد زیر می‌شود:

تصمیمات برنامه‌ریزی‌شده: تصمیماتی که قواعد و رویه‌های مشخصی دارند.

تصمیمات غیر برنامه‌ریزی‌شده: تصمیماتی که به‌دلیل شرایط غیرقابل پیش‌بینی و بحرانی اتخاذ می‌شوند (Anderson & Adams, 2015).

تصمیمات استراتژیک: انتخاب‌های کلان تأثیرگذار بر مسیر کلی سازمان.

تصمیمات عملیاتی: تصمیماتی که به انجام فعالیت‌های روزانه سازمان مربوط می‌شوند.

۳. فرآیند تصمیم‌گیری

فرآیند تصمیم‌گیری می‌تواند به‌صورت زیر توصیف شود:

شناسایی مشکل: تشخیص اینکه یک مشکل وجود دارد و نیاز به تصمیم‌گیری دارد.

تجزیه و تحلیل: جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوطه.

ایجاد گزینه‌ها: شناسایی و ایجاد گزینه‌های ممکن برای حل مشکل.

ارزیابی گزینه‌ها: بررسی مزایا و معایب گزینه‌ها و پیش‌بینی نتایج آن‌ها.

انتخاب گزینه: انتخاب بهترین گزینه بر اساس ارزیابی‌ها.

اجرا: پیاده‌سازی گزینه انتخاب شده.

بازخورد و ارزیابی: ارزیابی نتایج پس از اجرای تصمیم و انجام تغییرات لازم در صورت نیاز (Kahneman, 2011).

۴. چالش‌ها در تصمیم‌گیری

مدیران با چالش‌هایی در فرآیند تصمیم‌گیری روبرو هستند:

عدم قطعیت و ریسک: تصمیم‌گیری در شرایط عدم قطعیت و ریسک، سخت است و نیاز به تحلیل دقیق دارد (Kahneman & Tversky, 1979).

مقاومت‌های داخلی: اعضای سازمان ممکن است در برابر تصمیمات جدید مقاومت نشان دهند که این خود می‌تواند فرآیند اجرای تصمیمات را به تأخیر بیندازد.

پیش‌داوری و سوگیری: مدیران ممکن است تحت‌تأثیر پیش‌داوری‌ها و سوگیری‌های شخصی قرار گیرند که می‌تواند بر کیفیت تصمیمات تأثیر منفی بگذارد (Tversky & Kahneman, 1981).

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

تصمیم‌گیری، یکی از نقش‌های کلیدی و در واقع مهم‌ترین نقش مدیران است که تأثیر مستقیم بر عملکرد و موفقیت سازمان دارد. با شناسایی صحیح مشکلات، جمع‌آوری اطلاعات مؤثر، تجزیه و تحلیل گزینه‌ها و ارزیابی نتایج، مدیران می‌توانند تصمیمات بهتری برای سازمان اتخاذ کنند و در نهایت به بهبود کارایی و دست‌یابی به اهداف سازمان کمک کنند. تصمیمات جزو مهم‌ترین موارد در موفقیت یا شکست سازمان، روند صعودی یا نزولی سازمان، سودآوری یا ضرر سازمان، برندسازی یا خراب کردن برند سازمان و … هستند.

گردآوری: علیرضا محمودی فرد – محقق حیطه تصمیم‌گیری کمی و مدرس درس مهارت‌های مساله‌یابی و تصمیم‌گیری در دانشگاه