خلق پول و اثرات آن بر تورم – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش فرا اقتصاد بین الملل، یکی از مواردی که به تورم مربوط می‌شود، مبحث خلق پول است؛ خلق پول، یکی از ابزارهای سیاست‌های پولی بوده که می‌تواند به رشد اقتصاد یا ایجاد تورم منجر شود.

مقدمه

خلق پول، یکی از ابزارهای کلیدی سیاست‌های پولی است که به‌وسیله‌ی آن بانک‌های مرکزی به افزایش عرضه پول در اقتصاد می‌پردازند. این فرآیند می‌تواند تأثیرات عمیق و متنوعی بر تورم و ثبات اقتصادی داشته باشد. در این یادداشت، به بررسی مکانیزم‌های خلق پول، انواع آن و اثرات آن بر تورم پرداخته خواهد شد.

1. مفهوم خلق پول

خلق پول به فرآیندی اشاره دارد که طی آن بانک‌های مرکزی، مانند فدرال رزرو در ایالات متحده یا بانک مرکزی اروپا، امکان افزایش عرضه پول را فراهم می‌آورند. این فرآیند ممکن است از طریق خرید اوراق قرضه دولتی، وام‌دهی به بانک‌ها یا برنامه‌های تسهیل کمی انجام شود (Mishkin, 2018).

۱.۱. انواع خلق پول

خلق پول فیزیکی: شامل چاپ اسکناس و سکه است.

خلق پول الکترونیکی: به خلق پول از طریق سیستم‌های بانکی و ایجاد سپرده‌های جدید در حساب‌های بانکی اشاره دارد (Friedman & Schwartz, 1963).

2. اثرات خلق پول بر تورم

روابط بین خلق پول و تورم از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و بر اساس نظریه‌های اقتصادی مختلف تحلیل می‌شود.

۲.۱. نظریه کمی پول

نظریه کمی پول به این باور است که افزایش عرضه پول در اقتصاد، منجر به افزایش سطح قیمت‌ها می‌شود. به‌طور کلی، اگر عرضه پول از رشد تولید واقعی پیشی بگیرد، این مازاد می‌تواند به تورم بیانجامد (Friedman, 1970)؛ در این نظریه، فرمول اساسی به شکل زیر بیان می‌شود:

MV=PQ

که در آن پارامترهای فوق در معادله مربوطه، شامل موارد زیر است:

M: عرضه پول

V: سرعت گردش پول

P: سطح قیمت‌ها

Q: مقدار تولید

۲.۲. اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت

در کوتاه‌مدت، خلق پول می‌تواند به تحریک تقاضا و ایجاد اشتغال منجر شود؛ اما در بلندمدت، اگر رشد پول از رشد تولید بیشتر باشد، می‌تواند فشارهای تورمی ایجاد کند (Taylor, 2016).

3. عوامل مؤثر بر رابطه خلق پول و تورم

چندین عامل می‌توانند بر شدت تأثیر خلق پول بر تورم تأثیر بگذارند:

۳.۱. وضعیت اقتصاد

در زمانی که اقتصاد دچار کسادی باشد، خلق پول ممکن است به افزایش تقاضا و کاهش بیکاری منجر شود، بدون اینکه باعث افزایش قابل توجهی در سطح قیمت‌ها گردد (Blanchard, 2017).

۳.۲. انتظارات تورمی

انتظارات تورمی افراد و بازارها می‌تواند بر تأثیر خلق پول مؤثر باشد. اگر مردم انتظار داشته باشند که قیمت‌ها افزایش یابد، ممکن است در عمل به افزایش قیمت‌ها دامن بزنند (Mankiw, 2021).

۳.۳. سیاست‌های پولی

نوع و شدت سیاست‌های پولی که توسط بانک مرکزی اعمال می‌شود، نیز بر رابطه خلق پول و تورم تأثیرگذار است. سیاست‌های انقباضی می‌توانند اثرات تورمی را کنترل کنند (Bernanke, 2004).

4. نتیجه‌گیری

خلق پول یک ابزار کلیدی در سیاست‌های پولی است و می‌تواند اثرات قابل توجهی بر تورم داشته باشد. در حالی که این ابزار می‌تواند در کوتاه‌مدت به رشد اقتصادی کمک کند، اما در بلندمدت، افزایش غیرقابل کنترل عرضه پول می‌تواند به افزایش سطح قیمت‌ها منجر شود؛ بنابراین، مدیریت محتاطانه و متعادل خلق پول ضروری است تا اقتصاد بتواند به‌طور پایدار رشد کند و از تورم افسارگسیخته جلوگیری شود.

گردآوری: علیرضا محمودی فرد – سردبیر پایگاه خبری تحلیلی کلام ماندگار