اثرات و چالش‌های پاداش دادن مبتنی‌بر عملکرد در سازمان – علیرضا محمودی فرد

بر طبق گزارش فرا اقتصاد بین الملل، پاداش دادن مبتنی‌بر عملکرد (Performance-Based Reward)، به‌عنوان یک استراتژی مدیریتی، به کارفرمایان این امکان را می‌دهد تا کارمندان را بر اساس نتایج و دستاوردهای خود پاداش دهند. این نوع پاداش می‌تواند به‌صورت مالی (مانند پاداش نقدی، پورسانت و افزایش حقوق) یا غیرمالی (مانند تشخیص، اعتبار و فرصت‌های پیشرفت) باشد.

۱. مفهوم پاداش مبتنی‌بر عملکرد

پاداش مبتنی‌بر عملکرد به رویکردی اشاره دارد که در آن پاداش‌ها بر اساس نتایج کار فردی یا گروهی تخصیص می‌یابند. این نظام پاداش به‌منظور تشویق و انگیزش بیشتری در کارکنان طراحی‌شده و می‌تواند به بهبود کارایی، افزایش بهره‌وری و حفظ استعدادها کمک کند (Kerr & Slavin, 1981).

۲. مزایای پاداش مبتنی‌بر عملکرد

۲.۱. افزایش انگیزیش کارکنان

تحقیقات نشان می‌دهد که پاداش‌های مبتنی‌بر عملکرد می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی انگیزش کارکنان را افزایش دهد. وقتی کارمندان باور داشته باشند که تلاش‌هایشان به‌طور مستقیم بر میزان پاداش دریافتی آن‌ها تأثیر دارد، احتمالاً به تلاش بیشتری دست خواهند زد (Lawler, 1990).

۲.۲. بهبود عملکرد و بهره‌وری

پاداش‌دهی مبتنی‌بر عملکرد می‌تواند به افزایش کلی بهره‌وری سازمان کمک کند. بر اساس نظر شواهد، سازمان‌هایی که این سیستم‌ها را به‌کار می‌برند، معمولاً نتایج بهتری را در مقایسه با سازمان‌هایی که پاداش‌ها را به‌صورت یکنواخت تخصیص می‌دهند، مشاهده می‌کنند (Gerhart & Milkovich, 1992).

۲.۳. حفظ استعدادها

نظام‌های پاداش مبتنی‌بر عملکرد می‌توانند به حفظ استعدادها در سازمان کمک کنند. کارکنانی که به‌طور منظم نتیجه‌گیری‌های مثبت را تجربه می‌کنند، احتمالاً تمایل بیشتری به ماندن در سازمان خواهند داشت (Ng & Feldman, 2012).

۳. چالش‌های پاداش مبتنی‌بر عملکرد

۳.۱. تعیین معیارهای عملکرد

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در پاداش دادن مبتنی‌بر عملکرد، انتخاب معیارهای مناسب برای ارزیابی عملکرد است. تعیین این معیارها باید به‌گونه‌ای باشد که هم عینی و قابل اندازه‌گیری باشند و هم با اهداف استراتژیک سازمان هم‌راستا باشند (Becker & Huselid, 1998).

۳.۲. تأثیر بر فرهنگ سازمانی

اجرای نظام‌های پاداش مبتنی‌بر عملکرد می‌تواند بر روی فرهنگ سازمانی تأثیر بگذارد. در برخی از موارد، این نوع پاداش‌دهی ممکن است باعث رقابت غیرسالم بین کارمندان شود و در نهایت روحیه تیمی را تضعیف کند (Müller & Turner, 2007).

۳.۳. نارضایتی و بی‌انگیزگی

اگر کارکنان احساس کنند که معیارهای پاداش‌دهی عادلانه نیستند یا به‌طور ناعادلانه‌ای نسبت به دیگران رفتار می‌شود، این می‌تواند منجر به نارضایتی و کاهش انگیزه برخی از کارکنان شود (Podsakoff et al., 2009).

۴. تأثیرات پاداش مبتنی‌بر عملکرد بر منابع انسانی

پاداش دادن مبتنی‌بر عملکرد می‌تواند تأثیرات قابل توجهی بر منابع انسانی سازمان‌ها داشته باشد.

۴.۱. توسعه شایستگی‌ها

پاداش‌های مبتنی‌بر عملکرد می‌توانند به توسعه شایستگی‌های کارکنان کمک کنند. سلسله‌مراتب نیازها و اهداف مشخص باعث می‌شود تا کارکنان تمرکز بیشتری بر روی یادگیری و پرورش مهارت‌های خود داشته باشند (Aguinis, 2009).

۴.۲. جذب استعدادها

سازمان‌هایی که نظام‌های پاداش مؤثری دارند، می‌توانند به سادگی استعدادهای برتر را جذب کنند. پاداش‌دهی مبتنی‌بر عملکرد به‌عنوان یک عامل کلیدی در جذب و استخدام افراد با کیفیت بالا عمل می‌کند (Batt, 2002).

۵. نتیجه‌گیری

پاداش دادن مبتنی‌بر عملکرد به‌عنوان یک استراتژی موثر در مدیریت منابع انسانی می‌تواند منجر به افزایش انگیزه، بهبود عملکرد و حفظ استعدادها شود؛ با این حال، چالش‌هایی نیز وجود دارد که باید به‌دقت مدیریت شوند. به‌منظور اثربخشی بیشتر این نوع پاداش‌دهی، سازمان‌ها نیاز به فرایندهای عادلانه، شفاف و مؤثر در تعیین معیارها و توزیع پاداش‌ها دارند.

گردآوری: علیرضا محمودی فرد – مشاور ارشد مدیر در امور توسعه و مدیریت منابع در کانون تحقیق و توسعه واحدهای تولیدی، تجاری و خدماتی