مضرات انواع روغن‌های مایع برای سلامت بدن – علیرضا محمودی فرد

رسانه فرا اقتصاد بین الملل / روغن‌های مایع، مخصوصا در آشپزی و صنایع غذایی، نقش مهمی دارند. این روغن‌ها در صورت طبیعی بودن معمولاً شامل روغن‌های گیاهی مانند روغن سویا، روغن کانولا، روغن مغز تخمه آفتاب‌گردان، روغن ذرت و روغن نارگیل می‌شوند. با وجود مزایای خاصی که برخی از این روغن‌ها دارند، مصرف زیاد و نادرست آن‌ها می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت انسان داشته باشد؛ حال آنکه بسیاری از روغن‌های مایع، طبیعی نیز نیستند و مسلما عوارض آن‌ها به‌مراتب بیش از چیزی است که در این یادداشت اشاره می‌شود.

مضرات روغن‌های مایع

افزایش خطر بیماری‌های قلبی:

روغن‌های مایع غنی از چربی‌های ترانس و چربی‌های اشباع می‌توانند منجر به افزایش سطح کلسترولLDL (کلسترول بد) و کاهش سطحHDL  (کلسترول خوب) شوند، که این وضعیت می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد (Mozaffarian et al., 2010). به‌خصوص روغن‌هایی مانند روغن نارگیل و روغن پالم که حاوی چربی‌های اشباع بالا هستند، می‌توانند سلامت قلب را تحت‌تأثیر قرار دهند (Kris-Etherton et al., 2010).

التهابات مزمن:

مصرف روغن‌های مایع حاوی چربی‌های امگا-۶ (مانند روغن ذرت و روغن سویا) به‌طور قابل توجهی ممکن است منجر به التهاب مزمن در بدن شود. نسبت بالای امگا-۶ به امگا-۳ در رژیم‌های غذایی می‌تواند منجر به افزایش التهاب و مشکلات مربوط به بیماری‌های مزمن، از جمله آرتروز و بیماری‌های خودایمنی شود (Calder, 2015).

فاسد شدن و تولید مواد مضر:

روغن‌های مایع غیراشباع، علی‌الخصوص در دماهای بالا(مانند سرخ‌کردن)، می‌توانند فاسد شده و ترکیبات سمی تولید کنند. این ترکیبات شامل آلدهیدها، پراکسیدها و سایر مواد شیمیایی مضر هستند که می‌توانند به DNA آسیب برسانند و خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند (Jiang et al., 2020).

مشکلات گوارشی:

برخی از روغن‌های مایع ممکن است به مشکلات گوارشی مانند اسهال و نفخ منجر شوند. مطالعات نشان می‌دهند که چربی‌های اشباع و غیر اشباع در مقادیر زیاد می‌توانند به‌ویژه بر عملکرد روده تأثیر منفی بگذارند (Cani et al., 2009).

افزایش ریسک ابتلا به دیابت:

برخی از پژوهش‌ها نشان داده‌اند که مصرف روغن‌های مایع حاوی چربی‌های ترانس با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ مرتبط است. این چربی‌ها می‌توانند باعث مقاومت به انسولین شوند که عاملی برای بروز دیابت است (Zhang et al., 2015).

تأثیرات بر سلامت

اضافه وزن و چاقی: روغن‌های مایع از نظر کالری بسیار غنی هستند و مصرف زیاد آن‌ها می‌تواند به اضافه وزن و چاقی منجر شود (Kumar et al., 2014).

تأثیرات عصبی: برخی از روغن‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که حاوی چربی‌های اشباع بالا هستند، ممکن است با تاثیر بر روی سلامت اعصاب، خطر ابتلا به اختلالات روانی و عصبی را افزایش دهند (Gomez-Pinilla, 2008).

بی‌نظمی هورمونی: روغن‌های حاوی چربی‌های ترانس و برخی از روغن‌های گیاهی می‌توانند باعث اختلال در تعادل هورمونی و ایجاد مشکلاتی مانند سندرم تخمدان polycystic (PCOS)  شوند (Mills et al., 2017).

نتیجه‌گیری

با توجه به مضرات متعدد روغن‌های مایع بر سلامت، توصیه می‌شود مصرف آن‌ها محدود گردد و از روغن‌های با کیفیت بالا و حاوی چربی‌های غیر اشباع بیشتری مانند روغن زیتون و روغن آووکادو استفاده شود. تغییر در الگوی غذایی و افزایش آگاهی در مورد خطرات روغن‌های مایع می‌تواند به بهبود سلامت عمومی کمک کند.

تنظیم: علیرضا محمودی فرد – محقق مباحث سبک زندگی و مدرس فیزیولوژی