نرخ بهره و بهره در پروژه‌های اقتصادی – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش فرا اقتصاد بین‌الملل، بهره و نرخ بهره، از مهم‌ترین مباحثی است که در مسائل و پروژه‌های اقتصادی، مدنظر قرار می‌گیرد؛ این مفاهیم، حائز اهمیت فراوانی هستند و لزوم پرداختن به آن‌ها حس می‌شود.

بهره (Interest) در حقیقت هزینه‌ی استفاده از سرمایه و همانندی پاداش یا امتیازی به فرد سرمایه‌گذار است؛ فردی که قصد سرمایه‌گذاری دارد، بهره را می‌سنجد و براساس آن است که تصمیم می‌گیرد برای پروژه‌ای سرمایه‌گذاری کند یا نکند. به‌عبارتی، بهره همان هزینه‌ای است که برای جبران یا ممانعت از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و دریافتی در آینده (بنابر وجود نرخ تورم مثبت)، به وام‌دهنده پرداخت می‌گردد، یا هزینه‌ای است بابت استفاده از پول طی مدتی معلوم و مشخص که غالبا یک‌سال است.

نرخ بهره (Interest Rate) نیز نرخی است که بابت جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی امروز و دریافتی آینده، از وام‌گیرنده درخواست می‌شود؛ در واقع، به‌علت ارزش زمانی پول و نرخ تورم، ارزش مقدار مشخصی از پول امروز، با ارزش همان مقدار پول در آینده، متفاوت است و در حقیقت، وقتی نرخ تورم، مثبت است، یعنی ارزش مقدار مشخصی پول، در حال کاهش است و برای یکسان نگهداشتن ارزش زمانی پول، نرخ بهره قرار داده می‌شود. به‌عنوان مثال، ارزش ۱۰۰۰ واحد پولی در ۱۸ مرداد ۱۴۰۳، با ارزش ۱۰۰۰ واحد پولی از ۱۸ مرداد ۱۴۰۴، یکسان نیست؛ مثلا یک میلیون ریال ایران در امروز، با یک میلیون ریال ایران در سال بعد، متفاوت است و با توجه به اینکه نرخ تورم وجود داشته و مثبت است، لذا یک میلیون ریال ایران در سال بعد، ارزشی به‌مراتب پایین‌تر از یک میلیون ریال امروز خواهد داشت؛ لذا با نرخ بهره، قصد جبران این کاهش ارزش را داریم. نرخ بهره، به‌صورت درصد یا صدم بیان می‌شود؛ مثلا ۱۲% یا ۰.۱۲.

هر چه میزان نرخ بهره بیشتر باشد، هزینه بیشتری جهت استفاده از سرمایه پرداخت خواهد شد. اگر مدت بازپرداخت زیادتر شود، گرچه قسط ماهیانه کاهش یابد، ولی کل بهره پرداختی، افزایش قابل ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد؛ اگر هم قسط ماهیانه بر اساس افزایش نرخ بهره، افزایش یابد که باز هم، بهره پرداختی، بیشتر خواهد شد.

به‌صورت کلی، رابطه ذیل برای مقدار بهره صادق است:

مقدار بهره = مقدار مبلغ اولیه – مقدار اصل و فرع

به قلم: علیرضا محمودی فرد – مدرس درس اقتصاد مهندسی در دانشگاه و کارشناس تحقیق و توسعه شرکت فنی و مهندسی آریا اندیشه صنعت اکسین