تمرکزی بر مفهوم مدیریت مبتنی‌بر هدف – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش فرا اقتصاد بین الملل، یکی از رویکردهای مدیریتی مشهور، مدیریت مبتنی‌بر هدف است که در آن، اهداف از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند که این اهداف باید شفاف و واضح، تعیین و تعریف شوند و همه‌ی کارکنان در راستای تحقق آن‌ها در سازمان بکوشند.

مقدمه

مدیریت مبتنی‌بر هدف (Management by Objectives) با مخفف MBO ، یک رویکرد مدیریتی است که بر اساس تعیین اهداف مشخص، قابل اندازه‌گیری و مشترک، برای بهبود عملکرد سازمانی و فردی شکل گرفته است. این روش توسط پیتر دراکر در دهه ۱۹۵۰ معرفی شد و از آن زمان تاکنون به‌عنوان یکی از ابزارهای مؤثر در مدیریت و ارتقاء بهره‌وری شناخته شده است.

اصول مدیریت مبتنی بر هدف

تعیین اهداف واضح: در MBO، اولین گام تعریف اهداف روشن و قابل اندازه‌گیری است. این اهداف باید با چشم‌انداز سازمان همخوانی داشته باشند و می‌توانند در سطوح مختلف سازمان، از سطح کلان تا سطح فردی تعیین شوند.

شرکت فعال کارکنان: در این روش، کارکنان به‌عنوان بخشی از فرآیند تعیین اهداف شرکت دارند. این مشارکت احساس مالکیت و مسئولیت را در میان اعضای تیم تقویت می‌کند.

برقراری ارتباط مستمر: مدیریت بر اساس اهداف، نیازمند ارتباط مستمر بین مدیران و کارکنان است؛ این ارتباط می‌تواند از طریق جلسات دوره‌ای، گزارش‌های پیشرفت و گفت‌وگوهای آزاد برقرار شود.

ارزیابی و بازخورد: عملکرد کارکنان بر اساس تحقق اهداف تعیین‌شده ارزیابی می‌شود. مدیران باید به‌طور منظم دستاوردها را بازبینی کرده و بازخوردهای مؤثری ارائه دهند.

پاداش و تشویق: دست‌یابی به اهداف باید با سیستم‌های پاداش‌دهی و تشویق‌ برای کارکنان همراه باشد؛ این کار باعث افزایش انگیزه و تلاش برای دست‌یابی به اهداف می‌شود.

مزایای مدیریت مبتنی‌بر هدف

افزایش انگیزه و رضایت شغلی: با مشارکت در تعیین اهداف، کارکنان احساس تعلق بیشتری نسبت به سازمان پیدا کرده و سطح انگیزه و رضایت شغلی آن‌ها افزایش می‌یابد.

بهبود عملکرد: MBO بر شفافیت و تمرکز بر اهداف تأکید دارد که می‌تواند منجر به افزایش کارایی و عملکرد سازمان شود.

تسهیل هماهنگی: تعیین اهداف مشترک و هماهنگ می‌تواند به بهبود هم‌افزایی بین واحدهای مختلف در سازمان کمک کند.

افزایش ارتباطات: نیاز به ارتباطات مستمر و بازخورد در این روش، بالأخص در سازمان‌های بزرگ، ارتباطات را بهبود می‌بخشد.

چالش‌های مدیریت مبتنی‌بر هدف

عدم تطابق اهداف: در برخی مواقع، اهداف تعریف‌شده ممکن است با واقعیت‌های موجود در سازمان یا تغییرات محیطی هم‌خوانی نداشته باشند.

تمرکز بیش از حد بر اهداف کمی: ممکن است سازمان‌ها بیش از حد بر اهداف کمی و کوتاه‌مدت تمرکز کنند و به جنبه‌های کیفی و بلندمدت توجه کافی نداشته باشند.

تنش‌ها و فشارهای ناشی از اهداف: در مواردی، تعیین اهداف دشوار و غیرواقعی می‌تواند منجر به فشار و تنش در کارکنان شود.

نیاز به تعهد مدیریت ارشد: موفقیت MBO به میزان زیادی به تعهد و حمایت مدیریت ارشد بستگی دارد؛ در غیر این‌صورت ممکن است این سیستم به درستی اجرا نشود.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

مدیریت مبتنی‌بر هدف یک ابزار کارآمد برای بهبود عملکرد سازمان‌ها و افزایش انگیزه کارکنان است. با توجه به مزایا و چالش‌های پیش رو، پیاده‌سازی مؤثر این روش نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، ارتباطات منظم و نظارت مستمر دارد. برای موفقیت در MBO، درک صحیح از اهداف و هم‌سو کردن آن‌ها با فرهنگ سازمانی و نیازهای کارکنان ضروری است. با رعایت این نکات، MBO می‌تواند به‌عنوان یک چارچوب مؤثر برای رسیدن به نتایج مطلوب در سازمان‌ها عمل کند.

با تنظیم: علیرضا محمودی فرد – مدرس مدیریت منابع انسانی در دانشگاه و مشاور ارشد مدیر در امور توسعه و مدیریت منابع در کانون تحقیق و توسعه واحدهای تولیدی، تجاری و خدماتی