رویکردها و اهمیت ارزیابی عملکرد کارکنان در سازمان – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش فرا اقتصاد بین الملل، ارزیابی عملکرد کارکنان جزو مهم‌ترین و موثرترین عوامل بر تحقق اهداف سازمان است؛ با ارزیابی عملکرد درست می‌توان عملکرد کارکنان را بهبود داد که نتیجه‌ی مستقیم و بسیاری زیادی روی افزایش بهره‌وری سازمان دارد.

مقدمه

ارزیابی عملکرد کارکنان یکی از وظایف کلیدی مدیریت منابع انسانی و مدیریت عملکرد است که تأثیر مستقیمی بر بهره‌وری و موفقیت سازمان‌ها دارد. این فرآیند شامل جمع‌آوری، ارزیابی و تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به عملکرد فردی و گروهی است. هدف از این ارزیابی، شناسایی نقاط قوت و ضعف کارکنان و کمک به بهبود آن‌هاست.

اهمیت ارزیابی عملکرد

امروزه، سازمان‌ها به دنبال راه‌هایی برای افزایش کارایی و اثرگذاری خود هستند. ارزیابی عملکرد می‌تواند به چندین دلیل اهمیت داشته باشد:

افزایش بهره‌وری: ارزیابی مستمر می‌تواند به شناسایی و تقویت نقاط قوت و کاهش نقاط ضعف کارکنان کمک کند (Aguinis, 2013).

توسعه شغلی: این فرایند می‌تواند به تعیین نیازهای آموزشی و فرصت‌های توسعه شغلی برای کارکنان کمک کند (Pulakos et al., 2015).

ایجاد انگیزه: ارزیابی منصفانه و شفاف می‌تواند به افزایش انگیزه کارکنان و ایجاد حس رقابت سالم کمک کند (Locke & Latham, 2002).

تصمیم‌گیری: ارزیابی دقیق عملکرد می‌تواند به مدیریت کمک کند تا تصمیمات بهتری در مورد استخدام، ترمیم و ترفیع کارکنان بگیرد (Murphy & Cleveland, 1995).

روش‌های ارزیابی عملکرد

انواع مختلفی از روش‌های ارزیابی عملکرد وجود دارد که می‌تواند با توجه به نیازهای سازمانی انتخاب شود:

روش‌های ارزیابی مبتنی بر هدف (MBO) در این روش، اهداف معین برای هر یک از کارکنان تعیین می‌شود و عملکرد بر اساس دست‌یابی به این اهداف اندازه‌گیری می‌شود (Drucker, 1954).

ارزیابی ۳۶۰ درجه: این روش شامل جمع‌آوری بازخورد از چندین منبع شامل همکاران، زیرمجموعه‌ها و مدیران است (London & Smither, 1995).

چک‌لیست‌ها و مقیاس‌های رتبه‌بندی: در این روش، معیارهای مشخصی برای ارزیابی عملکرد افراد تهیه و سپس به هر یک از آن‌ها نمره داده می‌شود (Bracken et al., 2001).

نظارت مستمر و بازخورد: ارزیابی عملکرد می‌تواند به‌صورت نامحدود و با ارائه بازخورد مداوم انجام شود، که این امر می‌تواند به بهبود مستمر کمک کند (Kahnweiler, 2019).

چالش‌ها در ارزیابی عملکرد

گرچه ارزیابی عملکرد دارای مزایای متعددی است، اما با چالش‌هایی نیز همراه است:

پدیده‌ی جانبداری: گاهی اوقات، ارزیابی‌ها به‌صورت جانبدارانه انجام می‌شوند که می‌تواند منجر به عدم عدالت شود (Borman & Brush, 1993).

ترس از بازخورد: برخی از کارکنان ممکن است از دریافت بازخورد منفی نگرانی داشته باشند و این می‌تواند باعث کاهش روحیه آن‌ها شود (Kluger & DeNisi, 1996).

پیچیدگی در اندازه‌گیری: تعیین معیارهای دقیق و قابل‌ اندازه‌گیری برای عملکرد کارکنان در همه موارد آسان نیست (Cascio, 2016).

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

ارزیابی عملکرد کارکنان ابزار قدرتمندی است که می‌تواند به سازمان‌ها در دست‌یابی به اهدافشان کمک کند. با وجود چالش‌ها، ایجاد یک سیستم ارزیابی منصفانه، شفاف و مؤثر می‌تواند به بهبود عملکرد فردی و جمعی منجر شود. برای کسب موفقیت در این زمینه، سازمان‌ها باید روش‌های مختلف ارزیابی را با دقت انتخاب کرده و همچنین به آموزش و پشتیبانی کارکنان خود توجه نمایند.

نگارش: علیرضا محمودی فرد – مدرس مدیریت منابع انسانی در دانشگاه و مشاور مرکز در امور فروش و توسعه صادرات در مرکز تحقیقاتی و عملیاتی توسعه تجارت فروش و صادرات