تحقیقی بر  اقتصاد دارو – علیرضا محمودی فرد

طبق گزارش فرا اقتصاد بین الملل، یکی از جنبه‌های مهم اقتصادی، مباحث اقتصاد دارو است که تقریبا تمامی اقشار جامعه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

مقدمه

اقتصاد دارو به بررسی تأثیرات اقتصادی داروها بر نظام‌های بهداشتی، بیماران و بازار دارویی می‌پردازد. این حوزه شامل تحلیل هزینه‌ها، اثربخشی درمان‌ها و پایداری سیستم‌های بهداشتی است. در سال‌های اخیر، با افزایش هزینه‌های درمانی و نیاز به بهینه‌سازی منابع، اهمیت اقتصاد دارو به‌طور ویژه‌ای افزایش یافته است (Drummond et al., 2015).

۱. هزینه‌های دارو

۱.۱. هزینه‌های مستقیم

هزینه‌های مستقیم شامل هزینه‌های خرید داروها و خدمات درمانی مرتبط می‌شود. هزینه‌های دارو معمولاً به‌عنوان یکی از عوامل اصلی در تصمیم‌گیری‌های درمانی دکتران و بیماران مطرح است (Sullivan et al., 2014).

۱.۲. هزینه‌های غیرمستقیم

این هزینه‌ها شامل هزینه‌های ناشی از عواملی مانند مدت‌زمان غیبت از کار و از دست دادن تولید به‌علت بیماری است. محاسبه این هزینه‌ها برای ارزیابی کامل تأثیر داروها بر جامعه ضروری است (Brouwer et al., 2016).

۲. ارزیابی هزینه-فایده

یکی از ابزارهای کلیدی در اقتصاد دارو، ارزیابی هزینه-فایده است. این فرآیند به بررسی نسبت هزینه‌ها به فایده‌های درمانی می‌پردازد؛ از این روش می‌توان برای مقایسه داروهای جدید با داروهای قدیمی یا درمان‌های غیر دارویی استفاده کرد؛ این ارزیابی به سیاست‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری درباره تأمین مالی و تجویز داروها اتخاذ کنند (Drummond et al., 2015).

۳. بازار دارویی

۳.۱. تنظیم بازار

تنظیم بازار دارویی معمولاً توسط دولت‌ها و نهادهای نظارتی انجام می‌شود. قوانین قیمت‌گذاری دارو و معیارهای تأمین مالی داروها (مثل برنامه‌های بیمه سلامت) جزء جنبه‌های حیاتی تنظیم بازار دارو محسوب می‌شوند (Neumann & Cohen, 2014).

۳.۲. رقابت و نوآوری

رقابت در بازار دارویی می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و بهبود کیفیت داروها منجر شود؛ از سوی دیگر، شرکت‌های دارویی برای رقابت در بازار نیاز به سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) دارند؛ این سرمایه‌گذاری‌ها می‌توانند منجر به نوآوری‌های جدید و تولید داروهای مؤثرتر شوند (Garrison et al., 2015).

۴. سیاست‌های بهداشتی

سیاست‌های بهداشتی، تأثیر زیادی بر اقتصاد دارو دارند؛ به‌عنوان مثال، افزایش پوشش بیمه‌ای می‌تواند دسترسی به داروها را برای بیماران افزایش دهد، در حالی که در عین‌حال فشار بر منابع مالی دولت‌ها را نیز به همراه دارد (Robinson, 2015).

۵. چالش‌ها و آینده

۵.۱. افزایش قیمت‌ها

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های فعلی در اقتصاد دارو، افزایش قیمت‌های دارویی است؛ این موضوع می‌تواند به محدودیت دسترسی بیماران به درمان‌های ضروری منجر شود و فشار بیشتری بر نظام‌های بهداشتی وارد کند (Kesselheim et al., 2016).

۵.۲. ابتکارات جدید

در پاسخ به چالش‌های موجود، بسیاری از کشورها به‌دنبال ایجاد سیاست‌های نوآورانه مانند بیمه‌های دارویی عمومی، نرم‌افزارهای مدیریت بیماران و الگوهای تأمین مالی مبتنی‌بر عملکرد هستند (Schmidt et al., 2020).

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

اقتصاد دارو یک حوزه مهم و پیچیده است که به تحلیل عناصر مختلف هزینه و فایده در بازار دارویی می‌پردازد. با درک بهتر هزینه‌ها و تأثیرات اقتصادی داروها، می‌توان به تصمیم‌گیری‌های بهتری در زمینه سیاست‌های بهداشتی و درمانی دست یافت؛ تصمیم‌گیری‌های درست می‌تواند مزایای زیادی به همراه داشته باشد.

گردآوری: علیرضا محمودی فرد – مدرس اقتصاد مهندسی در دانشگاه و مشاور رئیس هیئت مدیره موسسه پیشرو بین‌الملل پردیس در امور همکاری‌های علمی و بین‌المللی