مقایسه اقتصاد قاره‌های جهان – علیرضا محمودی فرد

فرا اقتصاد بین الملل / اقتصاد جهان، متشکل از اقتصاد قاره‌های مختلف آن بوده و بررسی دقیق اقتصاد جهانی، بدون توجه به اقتصاد قاره‌ها ممکن و میسر نیست.

مقدمه

اقتصاد جهان به‌طور فزاینده‌ای تحت‌تأثیر تعاملات تجاری، نوسانات مالی و تغییرات سیاسی قاره‌های مختلف قرار دارد. هر قاره با ویژگی‌ها و چالش‌های اقتصادی منحصر به فرد خود مواجه است که این ویژگی‌ها بر توسعه و رفاه کشورهای آن تأثیر می‌گذارد. در این یادداشت، به مقایسه اقتصادی قاره‌ها از جنبه‌های مختلف مانند تولید ناخالص داخلی (GDP)، ساختار اقتصادی، نرخ بیکاری و فرصت‌های سرمایه‌گذاری پرداخته می‌شود.

1. تولید ناخالص داخلی (GDP)

آسیا به‌عنوان بزرگ‌ترین قاره از نظر جمعیت و پویاترین اقتصاد جهان، با تولید ناخالص داخلی نمایان‌گر (PPP) معادل ۳۰ تریلیون دلار در سال ۲۰۲۳، بزرگ‌ترین سهم را در تولید جهانی به خود اختصاص داده است (International Monetary Fund [IMF], 2024).

اروپا با تولید ناخالص داخلی تقریبی ۲۲ تریلیون دلار، به‌عنوان دومین قاره بزرگ از نظر اقتصادی شناخته می‌شود. کشورهای اروپای غربی مخصوصا آلمان، بریتانیا و فرانسه، سهم بسزایی در این تولید دارند (World Bank, 2024).

آفریقا و آمریکای جنوبی به‌ترتیب با تولید ناخالص داخلی حدود ۳ تریلیون و ۲ تریلیون دلار، در رتبه‌های نهایی قرار دارند؛ با این حال، نرخ رشد اقتصادی در آفریقا به‌دلیل منابع طبیعی غنی و جوان بودن جمعیت در حال افزایش است (African Development Bank [AfDB], 2023).

2. ساختار اقتصادی

اقتصاد کشورهای قاره‌ها به‌طور قابل توجهی متفاوت است.

آسیا به‌واسطه کشورهایی مثل چین و هند که در حال تبدیل شدن به قدرت‌های بسیار بزرگ اقتصادی جهانی هستند، در بخش تولید و خدمات بسیار قوی است؛ چین به‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده جهان، تأثیر قابل توجهی بر زنجیره تأمین جهانی دارد.

اروپا به سمت اقتصادی مبتنی‌بر خدمات پیش رفته و صنایع پرخطر مانند فناوری و ماشین‌آلات در این قاره رشد چشم‌گیری داشته است؛ با این حال، بحران‌های اقتصادی اخیر مانند بحران بدهی در کشورهای جنوب اروپا، نشان‌دهنده آسیب‌پذیری این ساختار است (European Commission, 2023).

آفریقا هنوز هم عمدتاً به کشاورزی وابسته است، اما با افزایش سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعتی و فناوری، نویدبخش تحول اقتصادی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که کشورهای آفریقایی به‌سرعت در حال گذار به‌سمت اقتصادی متنوع‌تر هستند (AfDB, 2023).

آمریکای شمالی، به‌ویژه ایالات متحده و کانادا، با تکیه بر فناوری‌های نوین و صنایع خلاقانه، برتری‌های خاصی در فضای اقتصادی جهانی دارند.

3. نرخ بیکاری

نرخ بیکاری، یکی دیگر از شاخص‌های کلیدی در ارزیابی وضعیت اقتصادی قاره‌هاست.

در اروپا، علی‌الخصوص در مناطق جنوبی، نرخ بیکاری همچنان بالاست و به‌دلایل اقتصادی و اجتماعی مانند بحران مهاجرت و نرخ رشد پایین اقتصادی، چالش‌هایی را به همراه دارد.

در آسیا، با رشد اقتصادی قابل توجه، کشورهای آسیای شرقی به‌طور کلی شاهد نرخ بیکاری پایین‌تری هستند، در حالی‌که در کشورهای جنوب شرقی آسیا چالش‌های بیکاری هنوز محسوس است (Asian Development Bank, 2024).

آفریقا دارای یکی از بالاترین نرخ‌های بیکاری در جهان است؛ با این حال، نرخ بیکاری جوانان در این قاره بسیار بالا بوده و نیازمند توجه ویژه است (International Labour Organization [ILO], 2023).

4. فرصت‌های سرمایه‌گذاری

فرصت‌های سرمایه‌گذاری، به‌شدت تحت‌تأثیر ثبات سیاسی و فضای اقتصادی یک قاره است.

آسیا با ایجاد زیرساخت‌های مناسب و حفظ ثبات اقتصادی، به قطب سرمایه‌گذاری جهانی تبدیل شده است. کشورهایی مانند ویتنام و هند به‌سرعت در حال جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی هستند (IMF, 2024).

آفریقا با وجود چالش‌های اقتصادی، با سرمایه‌گذاری خارجی مستقیم در بخش‌هایی مانند انرژی و فناوری اطلاعات به‌عنوان یک بازار نوظهور جذاب شناخته می‌شود (AfDB, 2023).

اروپا با تکیه بر ثبات قانونی و بازار بزرگ، میزان خوبی از سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی را جذب می‌کند، اما مقررات سخت‌گیرانه ممکن است برخی از سرمایه‌گذاران را دور کند.

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

مقایسه اقتصادی قاره‌ها نشان می‌دهد که هر قاره با چالش‌ها و فرصت‌های خاص خود مواجه است. آسیای شرقی و جنوبی با رشد سریع اقتصادی، اروپا با بازسازی و تحولات جدید، آفریقا با منابع طبیعی و پتانسیل بالا و آمریکای شمالی با نوآوری و فناوری‌های پیشرفته، نمایانگر چهره متنوع و چند بعدی از اقتصاد جهانی هستند. این تحقیق ضرورت توجه به ویژگی‌ها و موقعیت‌های خاص هر قاره را به جهت رسیدن به توسعه پایدار و همکاری‌های جهانی نشان می‌دهد.

تهیه و تنظیم: علیرضا محمودی فرد – مشاور مدیرعامل در امور فناوری اطلاعات و ارتباطات شرکت فناوری و مهندسی پرتو صنعت طلایی